Rekonstrukcja na ulicy Tomaszowa Lubelskiego. Pokazali rozbicie katowni UB [ZDJĘCIA]

Nocą z 13 na 14 listopada 1945 r. oddział partyzancki Zrzeszenia WiN z rejonu Narola, pod dowództwem por. Karola Kazimierza Kosteckiego „Kostka”, dokonał ataku na więzienie UB w Tomaszowie Lubelskim. Partyzanci podeszli pod areszt od tyłu i po sforsowaniu drewnianego płotu zaczęli wyginać i wyrywać łomami kraty w oknach. Mieli jasny cel: aby uwolnić swoich, a w katowni na Smoczej Jamie przetrzymywani byli, torturowani i mordowani przeciwnicy komunizmu: żołnierze Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich i Zrzeszenia WiN.

Padły strzały. Partyzanci zastrzelili jednego wartownika. Drugi uciekł. Załoga UB rozpoczęła ostrzał z budynku „Cybulówki”. Oddział „Kostka” oddał w ich kierunku dwa strzały z granatnika. Jeden trafił w budynek, a drugi wywołał pożar składowanego paliwa. UB-owcy w popłochu uciekli z willi. W trakcie akcji „Kostka” udało się uwolnić 50 więźniów.

PRZECZYTAJ WIĘCEJ: Tomaszów Lub.: Pokój przesłuchań, narzędzia tortur w Smoczej Jamie, czyli Izbie Pamięci Terroru Komunistycznego

Na budynku, w którym dzisiaj znajduje się muzeum Izba Pamięci Terroru Komunistycznego, znajduje się tablica upamiętniająca wydarzenia z 1945 roku. W każdą rocznicę rozbicia więzienia mieszkańcy Tomaszowa uczestniczą w uroczystościach, podczas których oddają hołd pomordowanym w katowni i tym, którzy przyszli ich oswobodzić.

W niedzielę, 16 listopada, po raz kolejny na mieście można było obejrzeć rekonstrukcję historyczną zatytułowaną  „Rajd Kostka – Rozbicie Katowni UB w Tomaszowie Lubelskim”. Po rekonstrukcji delegacje złożyły wieńce pod płytą na budynku byłego PUBP i przemaszerowali z rekonstruktorami do Kościoła pw. NSPJ, by tam pomodlić się na mszy w intencji ofiar komunizmu. Na placu przy kościele była jeszcze prezentacja sprzętu historycznego.

PONIŻEJ GALERIA ZDJĘĆ Z REKONSTRUKCJI: 

Organizatorami i partnerami wydarzenia byli: Tomaszowski Dom Kultury, Stowarzyszenie Tomaszovia, Muzeum Regionalne im. dr. J. Petera w Tomaszowie Lub., Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie, Gmina Tomaszów Lubelski, Powiat Tomaszowski, Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Wir”, Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej oraz 2 Hrubieszowski Pułk Rozpoznawczy.

Wydarzenie było współfinansowane przez Województwo Lubelskie, Miasto Tomaszów Lubelski oraz PGKiM, a patronat honorowy objęli nad nim marszałek Jarosław Stawiarski, dyrektor lubelskiego IPN dr Robert Derewenda oraz burmistrz Wojciech Żukowski.