Ordynacki Zwierzyniec na fotografii i we wspomnieniach. Nowy album Anny Rudy i Adama Gąsianowskiego

Partnerem wydarzenia „Zwierzyniec w Ordynacji Zamojskiej. Promocja albumu i wernisaż wystawy archiwalnych fotografii” jest Województwo Lubelskie. Partnerstwo pełni w ramach Programu „Warto być Polakiem”. Honorowy patronat nad wydarzeniem objął Marszałek Województwa Lubelskiego Jarosław Stawiarski.

Album „Zwierzyniec w Ordynacji Zamojskiej. Ilustrowany portret z pierwszej połowy XX wieku” przede wszystkim opowiada o czasach, gdy Ordynacją Zamojską zarządzał Maurycy Zamoyski, wielkiego formatu polityk, a zarazem najdłużej urzędujący ordynat w 350-letniej historii Ordynacji. Maurycy Zamoyski zarządzał nią przez prawie pół wieku, aż do początków II wojny światowej, w 1939 r. Były to lata wyjątkowo burzliwe i obfitujące w rozmaite wydarzenia, bardzo istotne dla Ordynacji, jak i dla całej Rzeczypospolitej.

Maurycy Zamoyski był pierwszym ordynatem w historii, który uzyskał zgodę na sprzedaż części jej ziem na spłatę zadłużenia. Mimo różnych finansowych zawirowań ordynat nadal hojnie łożył na cele publiczne. Przy tym inwestowano również w samą ordynację. Zwierzyniec, jako główna siedziba Zarządu Dóbr Ordynacji Zamojskiej, był w szczególnym rozkwicie. To tutaj urzędowali plenipotenci – ówcześni pełnomocnicy ordynata. W Zwierzyńcu, który wcześniej służył rodzinie Zamoyskich jako rezydencja wypoczynkowa, budowano w tamtym czasie otoczone ogrodami wille dla wyższych rangą urzędników i skromniejsze – dla innych osób związanych z ordynacją. Obok barokowego kościoła na wodzie czy klasycystycznych oficyn zwierzynieckiego pałacu to dziś najcenniejsze zabytki miasta związanego z Ordynacją Zamojską.

Pierwszy fotoreporter w Ordynacji Zamojskiej

Anna Rudy i Adam Gąsianowski są autorami tego najnowszego albumu pt. „Zwierzyniec w Ordynacji Zamojskiej. Ilustrowany portret z pierwszej połowy XX wieku”. Opowiadają w nim głównie historię międzywojennego Zwierzyńca i toczącego się tam codziennego życia. Przy tych opowieściach sięgają m.in. do źródeł archiwalnych, wydanych i niewydanych wspomnień oraz pamiętników, a także do rodzinnych albumów potomków ordynackich urzędników. Najważniejszym z nich jest album Marty Rybickiej-Sankowskiej, córki Mirosława Rybickiego – urzędnika Ordynacji Zamojskiej, fotografa-amatora, który już w latach 20. XX wieku posiadał aparat fotograficzny i dysponował ciemnią fotograficzną. To Rybickiemu zawdzięczamy m.in. kapitalne serie zdjęć portretujących urzędników ordynacji przy biurowych zajęciach.

CZYTAJ TEŻ: Zamość: Z albumów Jana Strzyżowskiego. Nowa wystawa w Muzeum Starej Fotografii

Bardzo ciekawy zbiór fotografii posiada rodzina Tokarzewskich. Wiele z nich wykonał Sylwin Tokarzewski. On również był urzędnikiem Wydziału Lasów. Był nieco starszy od Mirosława Rybickiego, jeszcze wcześniej zajmował się fotografią. To on wykonał m.in. zdjęcia oberży czy szpitala, zamieszczone na pocztówkach wydawanych przez Zwierzynieckie Stowarzyszenie Spożywcze. Te małe dzieła sztuki fotograficznej jakością nie odbiegały od pocztówek wydawanych w tym samym czasie przez profesjonalnych wydawców w stolicy.

Tokarzewscy od pokoleń należeli do rodzin pracujących dla Zamoyskich. Historia tej rodziny jest opisana w albumie. Podobnie jak losy rodziny Rybickich. A tak w ogóle rodzinnych historii jest w tym albumie znacznie więcej. Pojawiają się wzmianki o dziesiątkach urzędników i dawnych mieszkańców Zwierzyńca. Kim byli, gdzie i jak mieszkali, na jakim poziomie żyli, a także, jakie pensje wypłacała im ordynacja i na jakie inne gratyfikacje mogli liczyć. Ponadto, autorzy albumu próbowali dociec opisem i fotografiami, co ich zajmowało poza pracą. W albumie zgromadzono około 300 fotografii. Wiele z nich jest unikatowych i nigdzie nieopublikowanych. Fotografie są szczegółowo opisane, w opisie wielu z nich pomógł dwójce autorów Tomasz Gajewski ze Zwierzyńca.

CZYTAJ TEŻ: Kadry ocalone od niepamięci. "Czar starej fotografii – Z albumów Róży i Jana Zamoyskich"

Uratowane od niepamięci

Wydawcą albumu jest Fundacja „Obywatelski Wschód”. Ona jest również organizatorem promocji tego wydawnictwa i wernisażu archiwalnych fotografii, przy wsparciu Archiwum Państwowego w Zamościu i Roztoczańskiego Parku Narodowego, który w całości utworzono z cennych przyrodniczo lasów Ordynacji Zamojskiej. Album ukazał się w roku 50-lecia działalności RPN.

Podczas promocji albumu i wernisażu otwarta zostanie wystawa archiwalnych fotografii Mirosława Rybickiego i Sylwina Tokarzewskiego oraz pochodzących ze zbiorów rodziny Zamoyskich i Muzeum Fotografii. Zaprezentowany zostanie tylko wybór fotografii zawartych w wydanym właśnie albumie. Promocja albumu i wernisaż w Bramie Spotkań w Zamościu bierze udział w Programie „Warto być Polakiem”. Jego organizatorem jest Samorząd Województwa Lubelskiego. Głównym założeniem programu jest pielęgnowanie polskości i wartości patriotycznych.