Historia

"Na podstawie dekretu Führera i kanclerza Rzeszy z 7 X 39 oraz wytycznych Führera w sprawie skutecznego zwalczania band (...) zarządzam: Powiat Zamość zostaje uznany za pierwszy niemiecki teren osadniczy w Generalnej Guberni" – czytamy w tzw. zarządzeniu ogólnym wydanym 12 listopada 1942 r. przez Heinricha Himmlera, reichsführera SS. "Teren ma się stać nową zabezpieczoną ojczyzną dla przesiedleńców z Bośni, zagrożonych Volksdeutschów przesiedlonych z okupowanych terenów wschodnich".

"Tak długo pragnęłam mieć jakąś męską pracę. Zawsze mnie to interesowało" – czytamy w liście od czytelniczki opublikowanym w 1950 r. na łamach "Przyjaciółki". "Tatuś mój jest stolarzem i w czasie okupacji pomagałam mu w warsztacie. Po wyzwoleniu pracowałam w różnych zawodach, lecz w żadnym nie znalazłam zadowolenia, bo przecież pracować trzeba z chęcią". Kobieta została jednak przyjęta do pracy w jednym z Państwowych Gospodarstw Rolniczych (PGR). Tam zaoferowano jej posadę traktorzystki. Spotkało ją wielkie szczęście!

W zamojskich Koszarach można było przed ostatnią wojną oglądać trzy pomniki. Pozostały po nich tylko pożółkłe, archiwalne zdjęcia. Kilka takich fotografii udostępnił "Kronice Tygodnia" Radosław Kościk z Zamościa.

Wszystko dla Polski. Powstanie Zamojskie 1942-1944" – to tytuł powstającego filmu dokumentalnego o tragicznych losach Zamojszczyzny podczas II wojny światowej. Premiera dokumentu już w grudniu.

Dorosłe życie jej nie rozpieszczało. Straciła dwójkę dzieci. Mąż – hrabia Tomasz Potocki – poszedł na wojnę i już do domu nie wrócił. W Zwierzyńcu Róża Potocka został sama. Pomagała ludziom i zwierzętom.

Po ostatniej wojnie los polskich dzieci nie był godny pozazdroszczenia. Publicyści bili na alarm, obwiniając współobywateli (władze komunistyczne bano się prowokować) o nieczułość i brak odpowiedzialności wobec dzieci. Kłopotem była powszechna nędza, która... rzadko bywa towarzyszką empatii. Odnotowywano dramatyczne rekordy umieralności noworodków. W niektórych miejscowościach wynosiła ona nawet 90 proc. w stosunku do liczby urodzin.

Amfiteatr najpierw był dumą, a potem przez wiele lat... straszył mieszkańców Zamościa. Stał obok Starówki, w sąsiedztwie Nowej Bramy Lubelskiej. Teraz pozostało po nim tylko (trochę dziwne) wspomnienie.

Zamojski Urząd Miejski podsumował tegoroczny sezon turystyczny. Jest się czym pochwalić. W tym roku Zamość odwiedziło 244 tys. osób. To o 13 proc. więcej niż jeszcze w 2016 r. Podczas gali doceniono też ludzi, którzy stworzyli oryginalne atrakcje turystyczne. Wśród nich jest nasz redakcyjny kolega.

Stanisława Panasiewicz z Hrubieszowa zna swojego ojca tylko ze zdjęcia. Szukała go przez wiele lat. Bez skutku

Doktor Zygmunt Klukowski – lekarz, kronikarz i społecznik – w 1918 i 1919 r. mieszkał w Krasnobrodzie. Przez ponad rok leczył tam ludzi, walczył z felczerami oraz tyfusem. Ten epizod z życia "starego doktora" warto przypomnieć. To także opowieść o tym, jak odzyskanie przez nasz kraj niepodległości wyglądało z perspektywy niewielkiego, trochę sennego miasteczka na Roztoczu.

"Staremu młoda Żona, iest kareta na on świat zaprzężona (...). Dlaczego iesteś iey Dziadusiu miły? (...). Nieraz takie ma w sobie Wota; żebyć prędko Requiem zaśpiewano, a ona nie czekając wyjścia żałoby, za młodego twoją się Substancyą wyraiła" – przestrzegał mężczyzn mających młode żony Stanisław Jan Niewieski, zamojski uczony. Bo do takich zachowań przymuszała je podobno planeta Wenus. Ile małżeństw za jej przyczyną się rozpadło? Któż to zliczy...

Zakupy robiły tam kiedyś tysiące ludzi. Bufet funkcjonował obok zamojskiej Nowej Bramy Lubelskiej, tuż przy dawnym dworcu autobusowym. Można tam było nabyć piwo, oranżadę, kanapki, różne sałatki (niektóre były podobno smaczne), śledzie w śmietanie czy słodycze.

Przed wojną Natalia Paździor była nauczycielką. Jej mąż Mieczysław zawodowym podoficerem, starszym ogniomistrzem w 3 Pułku Artylerii Lekkiej Legionów w Zamościu. W czasie wojny został aresztowany przez gestapo, bo kolportował podziemną prasę. Do domu nigdy już nie wrócił.

Tadeusz Głąb z Nawoza był samoukiem. W domu mówiło się, że wcześniej zaczął grać na trąbce niż mówić. Potem, już jako dorosły mężczyzna, zakładał zespoły oraz orkiestry dęte, rozpisując ze słuchu partytury. Na co dzień pracował jako księgowy.

"Siostra Służebniczka prowadzi chorą na zabieg wstrząsu elektrycznego. Chora nie lęka się, gdyż nic nie dociera do jej świadomości. Stawianie jednak oporu jest jej naturalnym odruchem. (...) Niemcy tej młodej, zdolnej artystce wymordowali w Powstaniu Warszawskim całą rodzinę. Skutkiem tych przeżyć popadła w obłęd (...). Niemcy temu obłąkanemu zamordowali narzeczoną" – czytamy m.in. w podpisach pod zdjęciami zamieszczonymi na łamach "Przekroju" w 1947 r. Pożółkłe fotografie robią dzisiaj niezwykłe wrażenie.