Rodzina Komadowskich z Bełżca: Obrazki z rodzinnego albumu

To był czwartek, 16 czerwca 1944 roku. Wojna zbliżała się ku końcowi. Ludzie umęczeni wojną obserwowali obładowane niemieckie transporty wojskowe jadące na Zachód. Tu wojna toczyła się nie tylko z Niemcami. Wrogami byli także Ukraińcy. 

Tego dnia, od rana na stacji kolejowej w Bełżcu tłoczyła się gromada podróżnych czekających na odjazd pociągu do Lwowa. Kilka minut po godzinie 7 pociąg złożony z wagonu i lokomotywy ruszył w kierunku Rawy Ruskiej.  

Po przejechaniu kilku kilometrów, w lesie koło wsi Zatyle maszynista Zachariasz Procyk z Żurawiec zatrzymał parowóz. Do wagonu wtargnęli Ukraińcy przebrani w niemieckie mundury. Po sprawdzeniu kenkart, podróżnym narodowości polskiej kazano wysiąść z pociągu. Mężczyzn zabili od razu. Kobiety i dzieci zebrali w innym miejscu. Kazali im położyć się twarzą do ziemi. I zaczęli mordować także ich.

Po zakończeniu akcji pozbierali pozostawione przez zabitych bagaże i odeszli w głąb lasu, w kierunku Zatyla. Pociąg odjechał.

Świadkiem mordu był Józef Mamczur, kolejarz. Kiedy pociąg dojechał do Rawy Ruskiej, natychmiast poszedł do zawiadowcy i telefonicznie powiadomił naczelnika stacji w Bełżcu o tym, co się stało. Do Zatyla, idąc torami udała się grupa kolejarzy. O mordzie powiadomili też niemieckich żandarmów.

Widok, jaki zobaczyli w lasku, był porażający. Ciała mężczyzn znajdowały się w jednym miejscu. Kobiet i dzieci w innym, na uboczu między drzewami. Wieść o mordzie szybko rozeszła się po okolicy. Do Bełżca i Zatyla zaczęli przybywać mieszkańcy okolicznych miejscowości w poszukiwaniu ciał bliskich oraz znajomych. Według różnych szacunków w Zatylu zamordowano od 41 do 42 osób. Siedemnaście ofiar pochowano na cmentarzu w Tomaszowie Lubelskim. Innych w Bełżcu. Pogrzeby przerodziły się w manifestacje patriotyczne.

Więcej przeczytasz w najnowszym numerze i e-wydaniu Kroniki Tygodnia

CZYTAJ TAKŻE: SAHRYŃ TO NIE WOŁYŃ. TRUDNA HISTORIA POLSKI I UKRAINY