Roczne tempo zapadalności w Polsce wynosi obecnie 2,5%. Rak stercza charakteryzuje się względnie łagodnym i powolnym przebiegiem, choroba może rozwijać się bezobjawowo nawet przez kilkanaście lat. Dlatego bardzo ważna jest profilaktyka nowotworowa, zwłaszcza wśród mężczyzn obciążonych genetycznie, czyli takich, u których w rodzinie wcześniej występował nowotwór gruczołu krokowego, lub u których podejrzenie tego nowotworu pojawia się przed 45 roku życia. Do najczęstszych objawów raka stercza należą: zmiana siły strumienia moczu (jego osłabienie lub przerywanie), długi czas wydalania moczu, krwawienie podczas mikcji, uczucia niepełnego opróżnienia pęcherza, uczucie parcia na mocz. Badaniami stosowanymi w diagnozowaniu raka prostaty jest badanie palpacyjne, badanie PSA we krwi, badania obrazowe tj. MRI, TK oraz biopsja gruczołu krokowego. Ostateczne rozpoznanie określa się na podstawie raportu histopatologicznego materiału uzyskanego podczas biopsji stercza. Zdecydowaną większość raków gruczołu krokowego stanowią gruczolakoraki, które najczęściej rozwijają się w strefie obwodowej gruczołu krokowego.
O wyborze terapii w leczeniu raka prostaty decyduje wiek pacjenta i zaawansowanie nowotworu. Wyróżniamy trzy główne sposoby leczenia: operację (wycięcie gruczołu krokowego), radioterapię oraz leczenie systemowe (terapię hormonalną lub klasyczną chemioterapię). Wybór metody leczenia uzależniony jest od wielu czynników: stopnia zaawansowania choroby, wieku chorego i spodziewanego czasu przeżycia. Rak prostaty w niskim stopniu zaawansowania może być leczony operacyjnie. Zabieg chirurgiczny polega na całkowitym usunięciu gruczołu krokowego wraz z pęcherzykami nasiennymi i węzłami chłonnymi. Najczęstszą metodą leczenia jest radioterapia. Wyróżniamy w niej brachyterapię i teleterapię. Brachyterapia polega na bezpośrednim napromienianiu zmian chorobowych przez umieszczenie źródła promieniowania w guzie lub jego bezpośrednim sąsiedztwie uzupełnionym nierzadko napromienianiem z pól zewnętrznych. Najważniejszym atutem brachyterapii jest jej precyzja – dzięki umieszczeniu źródła promieniotwórczego bezpośrednio
w okolicy guza (lub nawet w jego wnętrzu) możliwe jest znaczne zwiększenie dawki, która trafia w zmianę nowotworową, przy jednoczesnym zmniejszeniu narażenia zdrowych organów na napromienienie. Teleterapia polega na napromienianiu ze źródła promieniowania znajdującego się poza ciałem pacjenta wiązkami fotonowymi z pól zewnętrznych. Krokiem w zwiększeniu dokładności napromieniania powyższą metodą było wprowadzenie na przełomie XX i XXI wieku techniki intensywnej modulacji wiązki napromieniania (IMRT). Planowanie leczenia wymaga zastosowania obrazowania w tomografii komputerowej. W przypadku IMRT wielkość i kształt pól napromieniania są dobierane przez system komputerowy na podstawie specjalnych algorytmów obliczeniowych. Dzięki zastosowaniu kolimatora wielolistkowego możliwe jest ograniczenie dawki w wybranych punktach napromienianego pola. Efektem końcowym jest bardzo precyzyjne podanie wysokiej dawki promieniowania w obszarze tarczowym oraz stosunkowo niskiej dawki w bliskim sąsiedztwie tego obszaru. Dzięki zastosowaniu techniki IMRT możliwe stało się jeszcze większe ograniczenie dawki w narządach krytycznych takich jak odbytnicy i pęcherzu moczowym. Rak stercza jest nowotworem wykazującym zależność hormonalną, co oznacza, że do jego rozwoju przyczynia się testosteron. Hormonoterapia ma na celu wyeliminowanie lub ograniczenie czynności hormonalnej (produkcja testosteronu) jąder. Chemioterapię w leczeniu raka gruczołu krokowego wdraża się w sytuacji, gdy nowotwór przekroczył granice narządu, a leczenie hormonalne nie przynosi zadowalających wyników.
Wymienione metody leczenia można kojarzyć ze sobą w zależności od sytuacji klinicznej. Podstawową metodą monitorowania chorych na raka gruczołu krokowego po leczeniu radykalnym jest oznaczanie stężenia PSA, badanie per rectum oraz badania obrazowe (MRI, KT, scyntygrafia kośćca).
Stosowanie każdej z wymienionych metod leczenia jest uwarunkowane precyzyjnie określonymi wskazaniami. W ostatecznej decyzji odnośnie wyboru metody leczenia uczestniczy podmiotowo chory, poinformowany przez onkologa o istniejących możliwościach terapeutycznych, ich skuteczności, inwazyjności i działaniach niepożądanych.
Dr n. med. Krzysztof Patyra
Z-ca Dyrektora ds. Medycznych Kierownik Zakładu Radioterapii NU-MED Centrum Diagnostyki i Terapii Onkologicznej Zamość Sp. z o.o.
Nu-Med Centrum Diagnostyki i Terapii Onkologicznej Zamość Sp. z o. o.
Napisz komentarz
Komentarze