Przejdź do głównych treściPrzejdź do wyszukiwarkiPrzejdź do głównego menu
wtorek, 19 marca 2024 11:23
Reklama Baner reklamowy firmy WODBET
Reklama baner wyborczy Michał Mulawa

Zamojszczyzna niezwykła: Staszic, Goci i "Mogiła Chrobrego"

Gmina Hrubieszów jest żyzna i malowniczo położona. Doceniali to osadnicy. Na przestrzeni dziejów jedne ludy zastępowały na tym terenie inne, a po nich przychodziły następne. To nie pozostało bez echa. Tradycje i obyczaje sprzed wieków są nadal w gminie widoczne, wyczuwalne. Nie brakuje też wspaniałych zabytków.
Zamojszczyzna niezwykła: Staszic, Goci i "Mogiła Chrobrego"
Rekonstruktorzy z Masłomęcza, ich sympatycy i zaprzyjaźnione zwierzęta.

W 2015 r. do Zamościa ściągnęły hordy Gotów i Wandalów. Germanie rozłożyli na Rynku Wielkim swoje obozy, rozpalili ogniska, piekli mięso i jedli je z soczewicą i pęczakiem. Wyglądali bardzo groźnie. Na szczęście byli to tylko rekonstruktorzy, miłośnicy historii Zamojszczyzny. Wśród nich wypatrzyliśmy członków Masłomęckiego Stowarzyszenia "Wioska Gotów". Mieli na sobie skóry, stroje wykonane z lnu i wełny, a w rękach uzbrojenie z pierwszych wieków naszej ery: tarcze, miecze, łuki itd. 

Opowiadali uczestnikom festynu o swojej archeologicznej pasji oraz zapraszali do Masłomęcza w gm. Hrubieszów, gdzie odtworzona została osada gocka, składająca się z kilku chat. 

Z archeologią za pan brat

Ten unikatowy skansen można zwiedzać nawet po zakończeniu sezonu turystycznego. We wrześniu jest on czynny od wtorku do piątku w godz. 9-17 oraz w soboty i niedziele w godz. 10-18. Natomiast od 1 do 13 października turyści mogą go oglądać od wtorku do piątku – w godz. 9-16, a w soboty i niedziele – w godz. 10-16 (potem zwiedzanie będzie dostępne tylko po wcześniejszym umówieniu z przewodnikiem). Jak podkreślali rekonstruktorzy, organizatorem owej gockiej osady była gmina Hrubieszów, natomiast patronat naukowy nad całym przedsięwzięciem sprawuje Instytut Archeologii UMCS w Lublinie.

Nie tylko drewniana architektura przyciąga do Masłomęcza wielu turystów. Rekonstruktorzy organizują tam także pokazy oraz opowiadają o fascynujących dziejach Gotów, którzy w Kotlinie Hrubieszowskiej pojawili się pod koniec II wieku. Było ich wielu. Archeolodzy naliczyli na tym terenie pozostałości 70 osad (głównie wokół Masłomęcza) oraz kilkanaście cmentarzysk. Duża nekropolia istniała także w samym Masłomęczu. Niektóre ze znalezionych w tej wsi pochówków budziły ogromne emocje badaczy (prace prowadzili archeolodzy UMCS w Lublinie). Bo zdarzało się, że zmarłych układano w pozycji siedzącej, w niektórych grobach znajdowano kilku osobników, w innych jedynie dolne części szkieletów lub np. same stopy, klatki piersiowe czy... głowy. 

Ten starożytny, germański lud pozostawił po sobie wiele innych śladów. Znaleziono m.in. gockie miecze w Bugu, liczne wyroby produkowane w gockich osadach (np. grzebienie czy zapinki) oraz rzeczy importowane z prowincji rzymskich oraz ze Skandynawii czy Pomorza. To świadczy o bogatej kulturze Gotów, ich bitności, zasobności, ruchliwości oraz licznych kontaktach handlowych. Jednak uprawiali oni także ziemię i zajmowali się hodowlą bydła, owiec i kóz. 

W połowie IV w. germańskie osady w Kotlinie Hrubieszowskiej zaczęły jednak zanikać. Prawdopodobnie Goci wynieśli się wówczas w inne, bezpieczniejsze miejsca z obawy przed groźnymi, koczowniczymi Hunami. 

Duch tylko dla porzuconych

W gminie Hrubieszów istnieje jednak miejsce, gdzie osadnictwo pradziejowe trwało znacznie dłużej. W Gródku Nadbużnym nadal można oglądać pozostałości grodu zwane "Zamczyskiem" lub "Horodyskiem". To jedno z najciekawszych i najbardziej widowiskowych stanowisk archeologicznych w Polsce! Zbocza tego starego grodziska z trzech stron są bardzo strome. Mają imponującą wysokość od 7 aż do 20 metrów. To pobudza wyobraźnię. Nic dziwnego, że wśród okolicznej ludności krąży wiele legend związanych z tym miejscem. 

Według jednej z nich dawny władca Horodyska wyruszył na jakaś ważną, daleką wojnę i nigdy z niej nie powrócił. Jego żona wypłakała morze łez, które wsiąkając w ziemię, utworzyły u podnóża grodu źródełko, które bije do dzisiaj. Duch tej władczyni ukazuje się podobno czasami w okolicy grodziska, ale tylko porzuconym przez mężczyzn kobietom... 

To niezwykłe, tajemnicze miejsce utożsamiane jest z dawnym grodem Wołyniem. Wiadomo, że istniał on już w X wieku (pisał o nim ruski kronikarz Nestor) – do połowy wieku XIII. Ze starych przekazów wiadomo także, że ów gród zdobywały wojska Bolesława Chrobrego podczas sławnej wyprawy na Ruś. Jednak Gródek Nadbużny był zamieszkiwany nie tylko we wczesnym średniowieczu. Podczas badań archeologicznych znaleziono w tej miejscowości znacznie starsze zabytki, m.in. fragmenty glinianych naczyń oraz narzędzia kamienne, które łączono z prastarą, neolityczną kulturą pucharów lejkowatych (3100-2500 p.n.e). Odkryto też pozostałości kultury łużyckiej z I tysiąclecia p.n.e. Nie tylko. Na północ od grodziska stoi również kurhan zwany "Księżycową mogiłą". Uważa się go za miejsce pochówku jakiegoś znamienitego, starożytnego wojownika. 

W gminie Hrubieszów nie brakuje ciekawych miejsc. W miejscowości Szpikołosy warto zwiedzić zabytkowy, drewniany kościół z 1801 r. Dawniej była to cerkiew unicka. Nad Bugiem we wsi Ślipcze stoi natomiast inny, tajemniczy kurhan zwany przez miejscowych... "mogiłą Chrobrego". W Moroczynie warto zobaczyć także ruiny pałacu oraz pozostałości parku dworskiego z XIX w, w Mienianach – charakterystyczną, murowaną kaplicę grobową z XIX w., a np. w Moroczynie – starą kapliczkę św. Jana Nepomucena z XVIII w. To miejsce z tragiczną historią. Obok tej kapliczki dokonywano egzekucji podczas powstania styczniowego, a potem w czasie II wojny światowej. 

Wzorem sprawiedliwego urządzenia

 

W 1816 r. Stanisław Staszic, działacz oświeceniowy, pionier spółdzielczości oraz m.in. publicysta, filozof i wolnomularz, założył w swoich dobrach fundację o nazwie Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie. Obejmowała ona 9 wsi, jedną osadę i część Hrubieszowa. Propagowano tam postęp kultury rolniczej, a chłopów zwolniono od pańszczyzny. Ponadto część ziemi włościanie otrzymali na własność. 

W rękach TRH pozostały jednak dwa stawy, trzy młyny, lasy, tartak, cegielnia, kuźnia, browar, wytwórnia wódek, karczmy w siedmiu wsiach i m.in. część pól uprawnych. Dochody z nich przeznaczono głównie na utrzymanie szkół, szpitali oraz na opiekę nad starcami i sierotami. Te wszystkie rozwiązania były wówczas nowatorskie nie tylko w Polsce, ale także w całej Europie. Jak pisał Stanisław Staszic, wdrożono je "wzorem sprawiedliwego urządzenia włościan dla ratowania się wspólnego w nieszczęściach". Siedziba (zwano ją "stolicą") prezesów oraz Rady Gospodarczej TRH znajdowała się w Dziekanowie. Nadal można tam oglądać zespół zabytkowych budynków m.in. murowaną kuźnię oraz drewnianą Zarządcówkę. Na miejscowym cmentarzu zachowała się kaplica Grotthusów, dziedzicznych prezesów TRH. 

Będąc w gminie Hrubieszów trzeba się także koniecznie wybrać nad Bug. To w Europie jedna z nielicznych rzek o nieuregulowanym korycie. Jej meandry są bardzo malownicze i niezwykle ciekawe pod względem przyrodniczym. W miejscowości Ślipcze można oglądać przełom tej rzeki przez wzniesienia kredowe. Atrakcją dla miłośników przyrody mogą być też obserwacje bocianów i czapli siwych, które w Kosmowie założyły nawet swoją kolonię zwaną "Czaplińcem". Warto zatrzymać się w pobliżu urokliwego pałacyku w Czumowie. Nad Bugiem można spotkać bobry i susły perełkowane. W rzece nie brakuje także wielu gatunków ryb. Wśród nich pływają podobno wyjątkowo dorodne sumy.

Czy wiecie, że...

* Cmentarze z czasów I wojny światowej znajdują się w miejscowościach: Cichobórz, Janki, Kobło, Stefankowice-Kolonia, Szpikołosy, Ubrodowice i Wołajowice.

* Na odcinku Kryłów – Czumów – Gródek – Horodło rzeka Bug stanowi wschodnią granice Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Został on utworzony 20 stycznia 1997 r. i zajmuje 11 970 ha.

* Gmina Hrubieszów liczy 36 sołectw. Działa w niej m.in. 16 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej. Mają one swoje siedziby w Brodzicy, Czerniczynie, Dziekanowie, Koble, Kozodawach, Kułakowicach Trzecich, Mienianach, Moniatyczach, Masłomęczu, Nowosiółkach, Obrowcu, Stefankowicach-Kolonii, Ślipczu, Teptiukowie, Ubrodowicach, Wołajowicach. 

* W gminie działa także 15 Kół Gospodyń Wiejskich oraz kilkadziesiąt różnych stowarzyszeń wiejskich i organizacji rolniczych.   

PAMIĘTAJCIE TEŻ O NASZYM KONKURSIE ZWIĄZANYM Z CYKLEM ZAMOJSZCZYZNA NIEZWYKŁA. SZCZEGÓŁY TUTAJ 



Podziel się
Oceń

Napisz komentarz
Komentarze
szkoda 22.09.2019 15:09
ech to zdjecie grupowe byloby lepsze gdyby nie bylo na nim tych gosci w jeansach i kamerą

yjol 13.09.2019 20:25
znowu jakis niedouczony pomylił hrubieszowszczyznę z zamojszczyzna, jak Hrubieszów był miastem to tam gdzie jest Zamość wilki polowały na osłów

obserwator 13.09.2019 22:03
Gazeciarze w Kronice to nie Pierwsza liga .Układ mało bystrych żurnalistów i piszących co popadnie .Gazeta coraz schodzi na psy ,gdzie dziennikarska rzetelność i wiedza i informatorzy .Ja sam wiem jak jest z propagando żle to mało pisane .Geografia ,historia i prawda tu mało znaczy .

s 17.09.2019 10:33
Z propagandą chyba...

Wiocha 10.09.2019 18:27
To staszic z oberwanym nosem czy latarnio-popielniczka na tym artystycznym zdjeciu...obciach

 

 

ReklamaBaner reklamowy - firma suflidowo
ReklamaBaner B1
Reklama
KOMENTARZE
Autor komentarza: TfuSSkTreść komentarza: Wypuszcza z więzień 20000 przestępców swojego wiernego elektoratu w podzięce za wybory przypomnijmy 85 % w wpierdlach na wspólników PO.Data dodania komentarza: 19.03.2024, 08:53Źródło komentarza: Rolnicy po proteście w Warszawie: Nie wieźliśmy jajek do rzucania w kogokolwiekAutor komentarza: ha tfu!Treść komentarza: Ty ruSSki głąbie, won za Don!Data dodania komentarza: 18.03.2024, 23:46Źródło komentarza: Unia Europejska zakaże uprawy warzyw w ogródku? SprawdzamyAutor komentarza: ha tfu!Treść komentarza: Mokre snyData dodania komentarza: 18.03.2024, 23:44Źródło komentarza: Unia Europejska zakaże uprawy warzyw w ogródku? SprawdzamyAutor komentarza: ha tfu!Treść komentarza: Leć głąbie do russkich.Data dodania komentarza: 18.03.2024, 23:43Źródło komentarza: Unia Europejska zakaże uprawy warzyw w ogródku? SprawdzamyAutor komentarza: Ministr dorzuci co?Treść komentarza: Obiecała Anetka ośrodek, radny Ryś dopingował tylko o lekarzach zapomnieli....tęgie głowy. Drogi zrobione tylko na moście część dla pieszych...zdolne kandydaty. Ale wszystko będzie tylko nas wybierzcie 🤪🤪🤪Data dodania komentarza: 18.03.2024, 22:35Źródło komentarza: Trzeszczany: Wójt na liście Gminnej Komisji Wyborczej. Czy wyrok skazujący go nadal ma moc?Autor komentarza: Nie głOsujcieTreść komentarza: Na Andrzeja Wu. Z Sitańca !!!!Data dodania komentarza: 18.03.2024, 17:35Źródło komentarza: Nowe wydanie "Kroniki Tygodnia" gotowe! Sprawdźcie, o czym piszemy
Reklama
Reklama