Poczęli Lachowie wojować koło Chełma, Szwarno ruszył do Chełma, a Włodzimierz do Czerwienia, wobec czego Lachowie odeszli od Czerwienia (...) w stronę Bełza i poczęli palić wsie – czytamy w latopisie halickim (to staroruska kronika opisująca wydarzenia na ziemiach Halicza i Wołynia w XIII w.). "Skoro zaś kniaź Wasylko prędko nadszedł od strony Grabowca ze Szwarnem i synem swoim Włodzimierzem i przybyli do Czerwienia, widzieli właśnie owe wsie palone przez Lachów, leżące między Czerwieniem a Bełzem".
To jedna z najstarszych wzmianek (pochodzi z 1268 r.) dotycząca Grabowca. Historia tej niezwykłej osady jest jednak dużo starsza. Ginie gdzieś... w "pomroce dziejów".
Hodowcy, myśliwi, garncarze
Z badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 1968 i 1971 w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP) wynika, iż ludzie żyli na tym terenie jeszcze w czasach neolitu. Świadczą o tym ciekawe, zabytkowe znaleziska. To głównie fragmenty naczyń glinianych. Naukowcy wiążą je z niezwykłą kulturą lubelsko-wołyńską (w starszych źródłach określano ją jako grupę kultury wstęgowej ceramiki malowanej). Ludzie, którzy ją tworzyli, żyli w latach ok. 4400-3400 p.n.e. Osiedlali się najczęściej na terenach lessowych niedaleko rzek i strumieni. Żyli w grupach rodzinnych: w osadach obronnych, otoczonych palisadą. Podstawę ich gospodarki stanowiło rolnictwo typu kopieniaczego. Hodowano też świnie i bydło.
Owi pierwsi rolnicy wytwarzali gliniane naczynia (amfory, misy, garnki, donice, czarki), które zdobili geometrycznymi wzorami malowanymi białą farbą. Zmarłych grzebali w pozycji skurczonej na cmentarzyskach, które składały się zwykle z trzech do dziesięciu grobów. Odkryto wiele stanowisk archeologicznych związanych KL-W., nie tylko na Zamojszczyźnie. Ślady tej kultury odnaleziono m.in. w Łucku, Bronocicach, Chodliku, Złotej, Gozdowie, Nieledwi, Siennicy Różanej, Stepankowicach oraz w Strzyżowie.
Jednak w Grabowcu odkryto również inne pozostałości neolitycznego osadnictwa. To głównie fragmenty glinianych naczyń, narzędzia wykonane z krzemienia (m.in. fragmenty siekier, toporki kamienne oraz pięściak, zwany tłukiem) wiązane z młodszymi od KL-W kulturami neolitycznymi: kulturą pucharów lejkowatych (3700-1900 p.n.e.), kulturą amfor kulistych (3100-2600 p.n.e.) oraz kulturę ceramiki sznurowej (datowana jest na trzecie tysiąclecie p.n.e.). Także w epoce brązu i epoce żelaza dzisiejszy Grabowiec był przez ludzi zamieszkiwany. Archeolodzy znaleźli m.in. pozostałości osad kultury łużyckiej, a także pochówki ciałopalne z tego okresu.
Słowianie pojawili się na tym terenie w VIII w. Gdzieś pod koniec XII w. wybudowali gród obronny w miejscowości Bronisławka (gm. Grabowiec). Nie tylko. Źródła ruskie wspominają o Grabowcu już od 1208 r. Dzięki wzmiance w latopisie halickim z 1268 r. wiemy, że w XIII w. istniał tam gród warowny.
Jak piszą Józef Niedźwiedź i Ewa Niedźwiedź w książce pt. "Dzieje miejscowości Grabowiec powiat zamojski" było to dworzyszcze położone na wzgórzu (teraz to wzniesienie ma ok. 35 m wysokości i tworzy owal o wymiarach 60 na 110 m). Z trzech stron otaczała je woda z pobliskiego stawu.
"Osada przygrodowa położona była w dole, w miejscu dzisiejszej wsi" – czytamy w tej publikacji. "Grabowiec wówczas należał do ruskiego księstwa halicko-włodzimierskiego, ale wraz z przejęciem tych ziem przez księcia mazowieckiego Jerzego I Trojdenowicza, wzrosły wpływy polskie".
Napisz komentarz
Komentarze